مقدمه / امر دوم / اقسام وضع

 مطلب چهارم : اقسام الوضع

مقدمه : در حقیقت وضع چهار نظریه وجود داشت : نظریه جعل و اعتبار و تعهد و قرن اکید . چنان چه قبلاً بیان شد مجموع قائلین به سه نظریه جعل و تعهد و قرن اکید چهار نفر یا سه نفر هستند ، و نظریه رایج نظریه اعتبار و انشاء است ، لذا بعد از این هر جا که سخن از وضع می شود ناظر به این نظریه است .

هر وضع متقوم به دو امر است : موضوع ( لفظ ) و موضوع له ( معنا ) ، و برای وضع سه تقسیم ذکر شده است . تقسیم اول به اعتبار لفظ موضوع است و تقسیم دوم به اعتبار معنای موضوع له است و تقسیم سوم به اعتبار خود وضع است .

تقسیم اول : وضع شخصی و نوعی

مقدمه / امر دوم / حقیقت وضع

مطلب سوم : حقیقت وضع

گفته شد که سببیتی که بین دال و مدلول وجود دارد ، ذاتی نیست ، بلکه به واسطه یک عامل خارجی است که وضع نامیده می شود .

در حقیقت وضع چهار نظریه وجود دارد که عبارتند از : نظریه جعل ، اعتبار ، تعهد و قرن أکید . 

نظریه اول : نظریه جعل

این نظریه مربوط به مرحوم آقا ضیاء است^[1] . ایشان فرمود دلالت عبارت از ملازمه و استتباع بین لفظ و معنای موجود در ذهن است به نحوی که اگر لفظ در ذهن موجود شود معنا نیز در ذهن موجود می شود . این استتباع امر واقعی است ، و همان طور که در خارج با وجود علت 0 مثل نار ) ، بلافاصله معلول آن ( مثل حرارت ) نیز موجود می شود ، در ذهن ما نیز در آنی که لفظ موجود می شود معنا نیز در ذهن موجود می شود با این تفاوت که وجود لفظ تدریجی است و با وجود آخرین جزءش در خارج موجود می شود ، و کار این واضع جعل این علقه است . مرحوم آقای صدر از کلام مرحوم آقا ضیاء نظریه جعل را استفاده کرده است ، و مرحوم آقای خویی آز کلام مرحوم آقا ضیاء نظریه اعتبار را استفاده کرده است .